Nasz profil

Wincenty Witos
(1874-1945)

W. Witos - działacz ruchu ludowego, rolnik, polityk, publicysta. Od 1895 członek Stronnictwa Ludowego (SL). 1903-1913 członek Rady Naczelnej Polskiego Stronnictwa Ludowego (PSL). 1908-1913 wójt gminy Wierzchosławice koło Tarnowa. 1908-1914 poseł do Sejmu Krajowego Galicji, 1911-1918 poseł do austriackiej Rady Państwa w Wiedniu. Po rozłamie w PSL 1914-1918, wiceprezes PSL Piast, 1918-1931 prezes.

Podczas I wojny światowej zwolennik współpracy z państwami centralnymi, od 1914 wiceprezes Naczelnego Komitetu Narodowego, 1915 zrezygnował z popierania proaustriackiej polityki i pod koniec wojny w swych wystąpieniach w parlamencie wiedeńskim składał jednoznaczne oświadczenia o dążeniach Polaków do odbudowy wolnego i suwerennego państwa, niezależnego od żadnego z dotychczasowych państw zaborczych. 1917-1918 członek Ligi Narodowej. W październiku 1918 stanął na czele Polskiej Komisji Likwidacyjnej w Krakowie.

Poseł na sejm 1919-1930, do 1931 (z przerwami) przewodniczący klubu parlamentarnego PSL Piast. Desygnowany na premiera Rządu Obrony Narodowej pod koniec lipca 1920, w okresie bezpośredniego zagrożenia Warszawy podczas wojny polsko-bolszewickiej (1919-1921), wszedł w skład Rady Obrony Państwa. Pozostawał na stanowisku szefa rządu do września 1921. 1923 utworzył pierwszy rząd koalicji Chrześcijańskiego Związku Jedności Narodowej i PSL Piast (tzw. Chjeno-Piast), w grudniu tego samego roku podał się do dymisji. W maju 1926 utworzył rząd obalony przez J. Piłsudskiego (przewrót majowy).

Przeciwny rządom sanacji, współtwórca Centrolewu (1929). Więziony 1930 w Brześciu nad Bugiem i sądzony w procesie brzeskim, otrzymał wyrok 1,5 roku więzienia, co zdecydowało o jego wyjeździe na emigrację do Czechosłowacji (1933-1939). Mimo to pozostawał członkiem władz SL: 1931-1935 przewodniczącym Rady Naczelnej, 1935-1939 prezesem Naczelnego Komitetu Wykonawczego.

Współpracował z emigracyjnym ugrupowaniem antysanacyjnym Front Morges (1936). W marcu 1939 powrócił do kraju, we wrześniu 1939 uwięziony przez Niemców i nakłaniany do utworzenia rządu kolaboracyjnego, odrzucił propozycję. Zwolniony z więzienia w 1941, przebywał w areszcie domowym pod stałym nadzorem gestapo. 1945 wybrany na prezydenta Krajowej Rady Narodowej, nie podjął obowiązków. Nie skorzystał także z zaproszenia do wzięcia udziału w rozmowach moskiewskich w sprawie utworzenia Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej. Od sierpnia 1945 prezes PSL.

 

W. Witos powiedział:

"...A POLSKA WINNA TRWAĆ WIECZNIE..."

"...POTĘGI PAŃSTWA I JEGO PRZYSZŁOŚCI NIE ZABEZPIECZY ŻADEN CHOĆBY NAJWIĘKSZY GENIUSZ - UCZYNIĆ TO MOŻE CAŁY ŚWIADOMY SWYCH PRAW I OBOWIĄZKÓW NARÓD..."

"...STAŃMY NA GRUNCIE PRAWA, KIERUJMY SIĘ SPRAWIEDLIWOŚCIĄ..."

"...ZACHOWANIE SIĘ NASZE PRZY TYM MUSI BYĆ PEŁNE GODNOŚCI I HONORU, PRACY NASZEJ TOWARZYSZYĆ MUSZĄ ZGODA I WYTRWAŁOŚĆ..."